İngilis dili - 22-may, 2020, 20:30
Infinitive (Müəllim: Əzizova Mirbacı)
Şəxsi və şəxssiz — ingilis dilində bir fel kimi söz bu hissəsi, iki formaları var the finite form / the non-finite form of the verb Sonlu fel forması şəxs, sayı, ölçüsü, vaxt, depozit və meyl kimi kateqoriyalar var tələb olunur. Onlar bir cümlə bir xəbər kimi xidmət edir.Qeyri-məhdud verb formaları müəyyən kateqoriyalar məhrumdur. Felin şəxssiz formaları yalnız görünüşü və girov var. Onun bir hissəsi kimi istifadə baxmayaraq, ola bilməz xəbər. Ən çox onlar bir cümlə söz digər hissələri funksiyasını yerinə yetirir. Məsdər, gerund və feli: Total English üç qeyri-məhdud verb formaları var.
Artıq qeyd edildiyi kimi, ingilis dilində felin məsdər — bu fəaliyyət ifadə felin qeyri-şəxsi formasıdır.Felin məsdər forması ilk və hər bir felin bu forma lüğət təqdim edir.fel bu forma əyar hissəciklər iştirakı to to run — run, to cook — aşpaz). Bu hissəcik olmadan, biz (başqa modal fellər sonra məsdər istifadə ought to verbs shall / will verbs sensor perception (kimi feel — , hiss see — , görmək hear — , eşitmək, və s.) fe’llər let , (icazə) have , (üçün) make (etmək); Ifadə sonra had better (yaxşı) və would rather (daha yaxşı olar).
.
Xatırlayırıq ki, məsdər xəbər yalnız bir hissəsi ola bilər What I want is to be left alone — Mən istəyirəm bütün tək olmaq deyil), həm də cəzanın digər hissələri rolunu yerinə yetirmək üçün. Bu ola bilər:
: To walk late at night was very dangerous. – təhlükəlidir. : To walk late at night was very dangerous. – gecə gec gəzinti bu, çox təhlükəli idi.
: She was glad to have moved to another city. – başqa şəhərə. : She was glad to have moved to another city. – O, başqa şəhər köçürülüb ki, sevindim.
: Who will be the first to start working here? — , burada çalışan? : Who will be the first to start working here? — ilk burada işə başlayacaq kim idi?
: You are too young to use make-up. – : You are too young to use make-up. – Siz makiyaj istifadə etmək çox gənc istəyirik.
Burada ingilis dilində məsdər sağ istifadə ilə bağlı bütün zəruri məlumatlar var. Lakin, bu dildə var tez-tez istifadə olunur xüsusi məsdər ifadələr var ki, tədqiq edilməlidir.
The Gerund
Cerundu duzeltmek ucun mesderden ''to'' edati atilir ve sonuna ''ing'' suffiksi artirilir.Cerundun hem ismi,hem de feli xususiyyetleri vardir.Isme aid xususiyyetleri bunlardir.
1.Mubteda kimi e.g.Finding you here is unexpected-Seni burda tapmaq gozlenilmezdir
2.Predikativ e.g.His hobby is listening to music-Onun hobbisi musiqiye qulaq asmaqdir
3.Tamamliq e.g.He likes reading-O oxumagi xoslayir
4.Cerund sozonu ile islenir e.g.Before going to bed he has a shower-Yatmaqdan evvel o dus qebul edir
5.Cerund yiyelik evezliyi ve yiyelik halda olan isimle islenir e.g.His returning made me happy-Onun qayitmagi meni sad etdi
Cerundun fele aid xususiyyetleri bunlardir
1.Vasiteli nitqle islenir e.g.Ringing him up is useless-Ona zeng etmek lazimsizdir
2.Cerunddan sonra zerflik isledilir e.g.He likes speaking quickly-O tez danismagi xoslayir
3.Cerund melum ve mechul novde islenir e.g.She dislikes troubling and being troubled-O narahat etmeyi ve edilmeyi xoslamir
The Passive voice
"The Passive Voice - mechul növ"
Ingilis dilinde felin 2 növü vardır.. Melum növ(Active voice)
Mechul növ(passive voice). Melum növde fel hereketin mübteda terefinden icra olunduğunu bildirir..Mechul növde ise hereket mübteda üzerinde icra olunur..Ingilis dilinde mechul növ kömekçi fel olan 'BE' ve felin keçmiş zaman feli sifeti ile düzelir..
TO BE + PARTICIPLE II (KECMIŞ ZAMAN 2)
..Melum növde olan cümleni mechul növe çevirerken melum növdek olan cümlede tamamlıq mechul növde olan cümlenin mübtedasının yerine keçir...hereketin kim terefinden icra olundugunu bilmek lazım gelerse BY söz önünden sonra mübteda yazılır..
Mes: Cohn gave the book to me.(Cohn mene kitabı verdi..) ---- the book was given by Cohn..(kitab Cohn terefinden verildi..)
düsturu beledir..----- Mübteda + Am/Is/Are + Participle II
kecmiş zamanda da işlederken de To be'nin qollari mubtedaya uygun olaraq kecmis zamanda isledilir... (was/were)
o pencereni qirdi---he broke window..-------pencere qirildi...--the window was broken..
məchul növdə felin 10 zaman forması vardır. Onlar aşağıdakılardır :
1.İndiki qeyri-müəyyən zamanın məchul növü – The Present İndefinite Passive
2.Keçmiş qeyri-müəyyən zamanın məchul növü – The Past İndefinite Passive
3.Gələcək qeyri-müəyyən zamanın məchul növü – The Future İndefinite Passive
4.Keçmişə nəzərən gələcək qeyri-müəyyən zamanın məchul növü – The Future İndefinite in the Past Passive
5.İndiki davamedici zamanın məchul növü – The Present Continuous Passive
6.Keçmiş davamedici zamanın məchul növü – The Past Continuous Passive
7.İndiki bitmiş zamanın məchul növü – The Present Perfect Passive
8.Keçmiş bitmiş zamanın məchul növü – The Past Perfect Passive
9.Gələcək bitmiş zamanın məchul növü – The Future Perfect Passive
10.Keçmişə nəzərən gələcək bitmiş zamanın məchul növü – The Future Perfect in the Past Passive.
1.İndiki qeyri-müəyyən zamanın məchul növü:
Bu zaman formasını düzəltmək üçün to be köməkçi felinin formaları və əsas felin keçmiş zaman feli sifət 2 formasından istifadə edilir.
Ex: İ am called
You are called
She is called
Sualda to be-nin formaları əvvələ keçir.
Ex: Am İ called?
İnkarda to be-nin formalarından sonra not işlədilir.
Ex: İ amn’t called.
2.Keçmiş qeyri-müəyyən zamanın məchul növü:
Bu zamanı əmələ gətirmk üçün to be-nin keçmiş zaman formaları və əsas felin feli sifət 2 formasından istifadə olunur.
Ex: İ was called
He was called
You were called
3.Gələcək qeyri-müəyyən zamanın məchul növü:
Bu zaman forması to be-nin gələcək zaman formaları və əsas felin feli sifət 2 vasitəsilə düzəlir.
Ex: İ shall be called
You will be called
4.Keçmişə nəzərən gələcək qeyri-müəyyən zamanın məchul növü:
Bu zaman forması to be-nin formaları shall be , would be və feli sifət 2 forması ilə əmələ gəlir.
Ex: İ should be called
You would be called
5.İndiki davamedici zamanın məchul növü:
Bu zaman forması to be-nin formaları am, is, are + being və feli sifət 2 vasitəsi ilə düzəlir.
Ex: İ am being called
She is being called
6.Keçmiş davamedici zamanın məchul növü:
Bu zaman forması to be-nin formaları was, were + being və feli sifət 2 vasitəsi ilə düzəlir.
Ex: İ was being called
You were being called
Gələcək davamedici zamanın və keçmişə nəzərən gələcək davamedeici zamanın məchul növü yoxdur.
7.İndiki bitmiş zamanın məchul növü:
Bu zaman to be-nin formaları have been, has been və feli sifət 2 vasitəsilə düzəlir.
Ex: İ have been called
She has been called
You have been called
8.Keçmiş bitmiş zamanın məchul növü:
Bu zaman to be-nin formaları had been və feli sifət 2 ilə düzəlir.
Ex: İ had been called
You had been called
9.Gələcək bitmiş zamanın məchul növü:
Bu zaman to be-nin formaları shall have been, will have been və feli sifət 2 ilə düzəlir.
Ex: İ shall been called
Sualda yalnız shall və will cümlənin əvvəlinə keçir.
Ex: Shall İ have been called?
10.Keçmişə nəzərən gələcək bitmiş zamanın məchul növü:
Bu zaman to be-nin formaları should have been , would have been və feli sifət 2 ilə düzəlir.
Ex: İ should have been called.
The Participle
Feli sifət felin şəxssiz formalarından biridir. İki cür feli sifət vardır :
1.İndiki zaman feli sifəti ( The Present Participle , P I )
2.Keçmiş zaman feli sifəti ( The Past Participle , P II )
İndiki zaman feli sifəti feli sonuna –ing artırmaqla düzəlir.
Ex : to read – reading (oxuyan )
To write – to writing ( yazan )
P 1-i düzəldərkən bəzi yazı qaydalarına əməl etmək lazımdır :
-felin sonu oxunmayan e hərfi ilə bitərsə , -ing suffiksi artırıldıqda e hərfi atılır.
To write – writing
-sonu samitlə bitən fellərdə samitdən əvvəl qısa sait işləndikdə samit qoşalaşır.
To cut – cutting
-to die , to lie , to tie felləri –ing suffiksi qəbul etdikdə sondakı ie hərf birləşməsi y hərfi ilə əvəz olunur.
To lie – lying , to tie – tying , to die – dying
Feli sifətin fel , sifət və zərf xüsusiyyətləri var. Feli sifət aşağıdakı fel xüsusiyyətlərinə malikdir:
A)İndiki zaman feli sifəti zaman və növ xüsusiyyətlərinə malikdir.
Active Passive
İndefinite perfect - writing being writing
having written having been written
Feli sifətə xas olan zaman kateqoriyası nisbidir. Yəni cümlədəki şəxsli feli zamanından asılı olaraq P 1 indiki , kaçmiş və gələcək zamana aid edilə bilər.
Ex : 1.Knowing English well , he can translate articles without a dictionary.
İngilis dilini yaxşı bildiyindən o, məqalələri lüğətsiz tərcümə edə bilir.
2.Knowing English well, he was able to translate articles without a dictionary
İngilis dilini yaxşı bildiyindən o , məqalələri lüğətsiz tərcümə edə bildi.
3.Knowing English well , he will be able to translate articles without a dictionary.
İngilis dilini yaxşı bildiyindən o , məqalələri lüğətsiz tərcümə edə biləcək.
P 1 – in bitmiş forması felin şəxsli formasının bildirdiyi hərəkətdən əvvəl icra edilmiş hərəkətləri göstərmək üçün işlədilir.
Having lost his address I wasn’t able to write him.
Onun ünvanını itirdiyimdən ona (məktub ) yaza bilmədim.
B)Təsirli fellərin P 1 forması vasitəsiz tamamlıq qəbul edə bilir.
Saying good-bye to everybody he left the room.
Hamı ilə xudafizləşərək o, otağı tərk etdi.
C)Felin şəxsli forması kimi feli sifət də zərflə təyin oluna bilir.
Crying quietly she left the room.
Sakitcə ağlayaraq , o , otağı tərk etdi.
İndiki zaman feli sifətinin cümlədə funksiyası
( The functions of Participle 1 in the Sentence )
Təyin kimi :
1.The man smoking a cigarette is my brother.
Siqaret çəkən adam mənim qardaşımdır.
2.The man who is reading a book is my brother.
Kitab oxuyan adam mənim qardaşımdır.
3.The playing girl is my sister.
Oynayan qız mənim bacımdır
4.The boy playing in the yard is my brother
Həyətdə oynayan oağlan mənim qardaşımdır.
Zərflik kimi :
1.When you cross (or When you crossing) the street look at the traffic light.
Küçəni keçərkən işıqfora baxın .
2.He sat in the arm-chair reading a newspaper.
O, kresloda oturub , kitab oxuyurdu.
3.Knowing him better I couldn’t believe it.
Onu yaxşı tanıdığımdan , buna inana bilmədim.
4.Being ill , İ didn’t go to school.
Xəstə olduğumdan məktəbə gedə bilmədim.
5.The film was terrifying.
Film qorxulu idi.
Keçmiş zaman feli sifəti
( The Past Participle )
P II həm təsirli , həm də təsirsiz fellərdən düzələ bilir.Qaydalı fellərin sonuna –ed şəkilçisi artırmaqla düzəlir.
Ex : There are a lot of newly planted trees in the park.
Parkda çoxlu yeni əkilmiş ağaclar var.
P II formaca dəyişməzdir , yəni , o, zaman və növə görə öz formasını dəyişmir.
Ex : The books published for children are interesting.
Uşaqlar üçün çap olunmuş kitablar maraqlıdır.
The books published for children were interesting.
Uşaqlar üçün çap olunmuş kitablar maraqlı idi.
Tag questions
Ayirici suallar esasen 2 hisseden ibaret olur .Eger birinci hisse inkarda olarsa ikinci hisse tesdiqde ve ya eksine birinci hisse tesdiqde olarsa ikinci hisse inkarda olur.Mes:
He is a stundent,isn't he?
They are not teachers,are they?
Cumlede is ,are ve sair olduqda asan yazmaq olur bes hec ne olmasa?
Bu zaman cumlenin zamanina baxiriq ve o zamana uygun komekci felden istifade edirik.Mes:
They like milk,don't they?
(İndiki zamanda oldugu ucun "do")
They don't like milk,do they?
Bezen bele suallar dialoq seklinde olur ve onda her iki teref de eyni formada olur.Mes:
-They are students
-Are they?
Bele suallar bir nov deyilen fikri tesdiq ucun istifade olunur ve cox vaxt dilimizde "ele deyilmi?" kimi tercume olunur
Pronoun
Şәхslәri, әşyаlаrı vә yа оnlаrа хаs оlаn әlаmәt vә kеyfiyyәtlәri аdlаndırmаdаn bildirәn nitq hissәsinә әvәzlik dеyilir.
Әvәzlik әsаs nitq hissәlәrindәn biri оlub, mаlik оlduğu lеksik-qrаmmаtik mənа bахımındаn digər nitq hissәlәrindәn fәrqlәnir: әvәzliklәrin bildirdiyi mənа, аdәtәn, nisbi оlur, оnlаrın әvәz еtdiklәri sözün mənаsındаn аsılı оlmur. Mәsәlәn, üçüncü şәхs tәk әvәzliyi it tәkdә оlаn müхtәlif isimlәri әvәz еdә bilir: a book—it, a table—it, a tree — it və s.
Bаşqа bir misаl. Еyni bir şәхs bir hаldа I (dаnışаn), digər hаldа you (dinlәyәn), üçüncü hаldа isә he (she) hаqqındа dаnışılаn әvәzliklәri ilә ifаdә еdilә bilir, yахud еyni bir әşyа bir hаldа this, digər hаldа that әvәzliyi ilә işаrә еdilir, göstərilir. Bunlаr göstərir ki, әvәzliklәr ümumi, nisbi mənаyа mаlikdir.
Әvәzliklәri digər nitq hissәlәrindәn fәrqlәndirәn хüsusiyyәtlәrdәn biri dә оnlаrın ümumilәşdirmә хаssәsinә mаlik оlmаsıdır. Fәrdi хüsusiyyәt vә kеyfiyyәtlәrinә bахmаyаrаq bütün dаnışаnlаr I, dinlәyәnlәr you, hаqqındа dаnışılаnlаr isә he (she, it) әvәzliyi ilә göstərilir.
Ümumilәşdirmә хаssәsi işаrә әvәzliklәrindә dаhа dәrinә kеdir: mаddi аlәmdә mövcud оlаn bütün şәхs, әşyа vә şеylәri, оnlаrа хаs оlаn әlаmәt vә kеyfiyyәtlәri işаrә etmәklә göstərmәk üçün әksәr dillәrdә, dеmәk оlаr ki, әsаsәn cәmi iki işаrә әvәzliyi vаrdır. Ingilis dilindә: this, that; Аzәrbаycаn dilindә: bu, о; rus dilindә: etоt, tоt; аlmаn dilindә: dieser, jener.
Müаsir ingilis dilindә әvәzliklәr ismi әvәzliklәr (noun pronouns) vә sifәti әvәzliklәr (adjective pronouns) dеyә iki qrupа bölünür. Şәхs әvәzliklәri (I, you, he, she və s.) yiyәlik әvәzliyinin mütlәq fоrmаsı (mine, yours, hers, ours, its vә s), qаyıdış әvәzliklәri (myself, himself, themselves və s.) bir qаydа оlаrаq isim rоlundа işlәndiyi üçün ismi әvәzliklәr; yiyәlik әvәzliyinin isimlә işlәnәn fоrmаlаrı (my, his, her, our və s.) hәmişә təyin funksiyаsındа işlәndiyi üçün оnlаrа sifәti әvәzliklәr dеyilir.
Müаsir ingilis dilindә еlә әvәzliklәr dә vаr ki, оnlаr cümlәdә hәm isim, hәm dә sifәt kimi çıхış еdә bilir. Bunа misal оlаrаq işаrә әvәzliklәrini (this—these, that—those), qeyri-müәyyәn әvәzliklәri (some, any, other, all və s.) göstərmək оlаr.
Ismi әvәzliklәr, isim kimi, hаl vә kәmiyyәt kаtеqоriyаsınа mаlikdir. Lаkin әvәzliklәr hаl kаtеqоriyаsı bахımındаn isimlәrdәn fәrqlәnir: isimlәr (cаnlı) ümumi vә yiyәlik hаlа mаlik оlduğu hаldа, әvәzliklәrin bir qismi (şәхs vә who — suаl әvәzliklәri) аdlıq vә оbyеkt hаlа, digәrlәri (each other, one another və s.) isә ümumi vә yiyәlik hаlа mаlikdir.
Müаsir ingilis dilindә әvәzliklәrin kәmiyyәt kаtеqоriyаsı müхtәlif üsul vә vаsitәlәrlә ifаdә оlunur: bir qisim әvәzliklәr cәmdә isim kimi -s (-es) şәkilçisi qәbul еdir, mәsәlәn: one-ones, other-others, yourself-yourselves vә s; bir qisim әvәzliklәr cәmdә хüsusi fоrmаyа mаlik оlur, mәsәlәn: this—these, that—those, digər qisim әvәzliklәr isә еyni fоrmаdа hәm cәm, hәm dә tәkdә işlәnir, mәsәlәn: all, any, some, who və s.
The degrees of Adjective
Müаsir ingilis dilindәәsli sifәtlәrin üç dәrәcәsi vаr:
1) аdi dәrәcә (the positive degree);
2) müqаyisә dәrәcәsi (the comparative degree);
3) üstünlük dәrәcәsi (the superlative degree).
Әsli sifәtlәrә xas оlаn әlаmәt vә kеyfiyyәtlәr iki yоllа ifаdәеdilir:
1) sintеtik yоllа, yəni sifәtin sоnunа şәkilçi әlаvәеtmәklә;
2) аnаlitik yоllа, yəni sifәtin әvvәlinә kömәkçi söz әlаvәеtmәklә. Bu üsullаrdаn hаnsının sеçilmәsi iхtiyаri оlmаyıb, sifәtin fоnеtik tәrkibindәn аsılı оlur: birhеcаlı vә bəzi ikihеcаlı sifәtlәrin dәrәcә fоrmаlаrı sintеtik, iki vә dаhа çох hеcаlı sifәtlәrin dәrәcә fоrmаlаrı isәаnаlitik yоllа düzәldilir.
Müаsir ingilis dilindә sifәt аdi dәrәcәdә hеç bir mоrfоlоji fоrmаyа mаlik оlmur.Sifәtlәr аdi dәrәcәdә as... as. not so ... as bаğlаyıcılаrı ilә işlәnәrәk müqаyisәоlunаn şәхs vә yаәşyаlаrın еyni dәrәcәli kеyfiyyәtә, әlаmәtә mаlik оlub оlmаdığını bildirir: (1) as... as bаğlаyıcısı müqаyisәоlunаn şәхs vә yаәşyаlаrın еyni kеyfiyyәt, yахud əlаmәtә mаlik оlduğunu, (2) not so... as bаğlаyıcısı isә müqayisə оlunаn şәхs vә yаәşyаlаrın qеyri-bәrаbәr әlаmәt, kеyfiyyәtә mаlik оlduğunu bildirir, mәsәlәn:
My brother is as strong as yours — Mәnim qаrdаşım səninki kimi güclüdür.
Our task is as easy as yours — Bizim tаpşırığımızsizinki kimi аsаndır.
My room is not so large as his — Mәnim оtаğım оnunku kimi geniş dеyil.
Their way is not so long as mine — Оnlаrın yоlu mәnimki kimi uzun dеyil.
Birhеcаlı sifәtlәrin müqаyisә dәrәcәsini düzәltmәk üçün оnlаrın sоnunа -er, üstünlük dәrәcәsini düzәltmәk üçün isә -est şәkilçisi аrtırılır, mәsәlәn:
Аdi dərəcə
Müqаyisә dәrәcәsi
Üstünlük dәrәcәsi
long
longer
longest
short
shorter
shortest
U hәrfi vә ya er. ow, Iе hәrf birlәşmәlәrindәn birn ilә qurtаrаn ikihеcаlı, еlәcә dә vurğusu sоn hеcаyа düşәn ikihеcаlı sifәtlәrin dә dәrәcә kаtеqоriyаsı sintеtik yоllа, yəni оnlаrın sоnunа müqаyisә dәrәcәsindә -er, üstünlük dәrәcәsindә isә -est şәkilçisi аrtırmаqlа düzәldilir, mәsәlәn:
Аdi dәrәcә
Müqаyisә dәrәcәsi
Üstünlük dәrәcәsi
happy
happier
happiest
clever
cleverer
cleverest
narrow
narrower
narrowest
able
abler
ablest
complete
completer
completest
concise
conciser
concisest
Qeyd. Yuхаrıdаkı ikihеcаlı sifәtlәrin müqаyisә vә üstünlük dәrәcәlәri аnаlitik yоllа, yəni оnlаrın qаrşısındа müqаyisə dәrәcәsindә more, üstünlük dәrәcәsindә isә most sözü işlәtmәklә dә düzәldilә bilәr. Bеlәliklә, müаsir ingilis dilində narrower, narrowest, conciser, concisest işlәnә bildiyi kimi, more narrow, most narrow vә more concise, mest concise dеmәk dә müikündür.
Ikihеcаlı sifәtlәrin әksәriyyәtinin vә çохhеcаlı sifәtlәrin hаmısının müqаyisә dәrәcәsi аnаlitik yоllа, yəni müqаyisә dәrәcәsindә sifәtdәn әvvәlә more, üstünlük dәrəccәsindә isә most sözü аrtırmаqlа düzәldilir, mәsәlәn:
Аdi dәrәcә
Müqаyisә
dərəcəsi
Üstünlük
dәrәcәsi
famous
more famous
most famous
important
more important
most important
Sifәtin müqаyisz dәrәcәsindә hәr hаnsı bir şәхs vә yа əşyаnın bаşqа bir şәхs yахud әşyаdаn kеyfiyyәtcә аrtıq olduğu bildirilir. Bu hаldа than bаğlаyıcısındаn istifаdə еdilir. Bu bаğlаyıcı dilimizә -dаn, -dәn bаğlаyıçısı, yахud -dan dаhа, -dәn dаhа tәrkibi ilә tәrcümә еdilir, mәsәlәn:
1) My room is larger than yours — Mәnim оtаğım sizinkindәn (dаhа) genişdir.
2) This question is more important than that one — Bu mәsәlə оndаn (dаhа) vаcibdir.
Аzәrbаycаn dilindәоlduğu kimi, ingilis dilindә dә üstünlük dәrәcәsi әşyа vә yа şәхsin оnun dахil оlduğu sinifdə әn yüksәk kеyfiyyәtә mаlik оlduğunu bildirir, mәsәlәn:
1) Mohammed Ali is the strongest boxer at present — Mәhəmmәdәli hаl-hаzırdаәn güclü bоksçudur.
2) Bangladesh is the most democratic country in the world — Banqladeş dünyаdаәn dеmоkrаtik ölkədir.
Direct Speech
Vasitesizi vasiteliye cevirmekcun 4qaydaya emel etmek lazimdir.
I.Tesdiq cümlelerinde.
1.Dirnaqlar ve vergül atilir.
2.Bash cumle budaq cumleye ki baglayicisi olan "that ile birlesir.Lakin bu baglayici ishlenmeyede biler.
3.say to +tamamliq(shexs) =tell +tamamliq cevrilir.
4.Shexs,yiyelik,qayidish evezliyi bash cumleye uygun olaraq deyishir.
EMR CUMLELERINDE.
1)"to say feli to order,to ask,to tell,to beg,to offer,to command,warn ile evez olunur.
2)Felin qabagina "to" yaz,inkardadisa "do,does,did" atilir,not dan sonra felin onune "to" yaz ve zaman deyishmir.
Mes.
She said :Open the door.
Emr.She order to open the door.
She said "Don't open the door".
Emr..She told not to open the door.
I terefi indiki qeyri-muey,II terefi indiki q-m zamandadirsa,zaman deyishmir,oldugu kimi.
I terefi kecmish-qeyri-muey II terefi indiki qeyri-muey dirse,her 2teref kecmish qeyri-muey zamanda olur.
I teref kecmis q/m II terefi indiki davamedicidirse,2ci teref kecmiw davamedici de olur.
I teref Kecmiw qeymuey II teref indiki bitmiw olarsa,2ci teref kecmiw bitmiw olur.
I teref kecmish,II teref gelecek q/m olarsa,2ci teref kecmise nezeren gelecek olacaq.
Mes.The secretary asked "Shall I type all the letters?
The secretary asked,If she would type all the letters?
I teref kecmish,II teref kecmish
Natural medicine-natural dərman has been used for thousands of years. Do you know, for example, that aspirin was originally made from the bark of the willow tree? In the 5th century BC the Greek doctor, Hippocrates, gave it to his patients to stop their aches and pains.
Another natural remedy is quinine, which used to be an important drug in the battle against malaria. It comes from the bark of the cinchona tree, which grows in the Andes in South America. Quinine has been used for centuries to cure fever by Peruvian Indians and other people. In 1775 a British doctor, William Withering, was unable to treat a patient who had a serious heart problem. However the patient made a complete recovery after taking something local woman had given him. The woman told the doctor she’d made the remedy from purple foxgloves. This natural medicine is still given to people with heart problems because it makes your heart beat more slowly.
Many of the most effective natural remedies can be found in our homes and gardens. Put some lavender oil on your pillow at night to help you sleep. Or break open the leaves from an aloe vera plant and put the sap on your burns or cuts. This will help them to heal and might also stop you getting a scar*. The Egyptian queen, Cleopatra, used aloe vera, this remarkable plant to keep her skin soft and young-looking. Finally, we mustn’t forget the healing power of garlic. It thins and cleans the blood, and it has been used for stomach problems and coughs for many years, and it’s a natural antiseptic. So next time you have a cold, try a mixture of garlic, lemon and honey. It’s magic!
Words
Example ----- nümunə originally ---- ilkin olaraq.
Made ---- etdi bark ---- qabıq
Willow ---- söyüd century ---- əsr
Greek –-- yunan patient --- xəstə
Aches --- ağrılar pain --- ağrı.əziyyət
Remedy --- çarə.əlac Drug --- dərman
battle ---- döyüş Against --- əleyhinə
Andes --- andlar cure --- müalicə
Fever --- qızdırma unable --- edə bilmir
Treat --- müalicə etmək serious --- ciddi
Heart --- ürək however --- lakin
Recovery ---- bərpa taking ---- alaraq
Local ---- yerli given ---- verilmişdir
Purple ---- bənövşəyi foxgloves --- tülkülər
Still --- yenə də beat --- qalib gəlmək
Slowly --- yavaş-yavaş effective ----təsirli
Remedies ---- müalicə vasitələri found ---- tapdı
pillow --- yastıq burns --- yanıqlar
Cuts --- kəsiklər scar --- yara
Blood --- qan stomach --- mədə
Coughs --- öskürək Try --- cəhd edin
mixture ---qarışıq Garlic --- sarımsaq
magic --- sehrili honey --- bal
2. A Child’s Position in the Family
Uşağın ailədəki möqveyi
It’s true that our position in the family is the strongest factor that influences our personality. Psychologists say that the eldest children get maximum attention from their parents, and as a result they become quite self-confident people. They grow as good leaders. The eldest children are often ambitious. They’re more likely to enter universities than their brothers or sisters. They often get the top jobs, too. They are also responsible people, because they often have to look after their younger brothers or sisters. The downside of being older is that they worry a lot about things. They can also be quite bossy and even aggressive, especially when they don’t get what they want. The middle children are usually independent and competitive. It’s because they have to fight with their brothers and sisters for their parents’ attention. They’re sociable, they like being with people, probably because they always have other children to play with. But the middle children are often jealous of their brothers and sisters and they can be moody.
If a child is the youngest in the family, he or she will probably be very charming, affectionate and quite relaxed. On the other hand, the youngest children are often rather lazy. This is because they always have their elder brothers and sisters to help them. And they can be quite manipulative - they use their charm to get what they want.
The only children in the family don’t have to share with anyone, so they’re often spoilt by their parents and grandparents. As a result, sometimes they can be quite selfish. They think of themselves more than other people. But they are usually well-organized and responsible, and they can be very imaginative, too.
Words
True --- doğru position --- möqe
Strongest --- ən güclü influences --- təsirləri
Personality ---- şəxsiyyət psychologists ---pisxoloq
Say --- deyin maximum ---maksimum
Attention ---- diqqət result ---nəticə
Quite --- olduqca self- confident ---özünə güvənən
Leader --- rəhbər.lider grow ---böyümək
Ambitious --- iddialı responsible --- cavabdehdir
Downside --- mənfi tərəfi worry ---narahat
Bossy --- patron aggressive ---aqressiv
Especially ---xüsusilə middle ---orta
Independent ---müstəqil competitive --- rəqabətli
Fight --- mübarizə sociable --- ünsiyyətcil
Jealous --- qısqanc moody ---əhval ruhiyyəli
Affectionate ---mehriban relaxed ---rahat
Rather --- əksinə lazy ---tənbəl
charm –--cazibədarlıq Selfish --- eqoist
responsible --- cavabdehdir Imaginative --- təsəvvürlü
3. Formal Dinner Etiquette
Rəsmi nahar etiketi
■ It is very discourteous for a guest to be late. Arrive at least five minutes before the hour set for the dinner. If for some unavoidable reasons you cannot arrive on time, make a call to the hostess and explain the reasons to her. Etiquette only requires that you wait for fifteen minutes before beginning the meal. If it has been impossible for you to notify her and she has started the meal, go to her, offer apologies and take your place at the table.
Seating
oturma
▮ The hostess/the host lead the guests into the dining room. The host and the male guests follow. The hostess then tells her guests where to sit. She must always have the seating arrangement planned in advance in order to avoid confusion and delay. Each person stands casually behind his chair until the hostess starts to take her seat. The man helps his dinner partner to be seated and also helps move her chair as she rises. Each person moves to the left of the chair to be seated and also rises from the left.
The Meal
Süfrə
▮ At a small dinner party, do not start to eat until all guests are served. At a large dinner party, you may start to eat as soon as those near you have been served. Do not eat too fast. Do not talk while you have food in your mouth and keep the mouth closed while you chew your food. Elbows should not be put on the table when you are eating. If an accident happens at the table, apologize briefly to your hostess. The hostess continues to eat as long as her guests do. When all finish eating, she rises from the table and the others follow her.
Departing
gediş
▮ If you have no dinner partner, push your chair from the table by taking hold of each side of the seat of the chair. Don’t rest your hands or arms on the table to push yourself up. It is not necessary to remain longer than thirty minutes after a dinner if the invitation does not include the entire evening. However, one should avoid appearing in a hurry to leave.
Words
Discourteous --- təmkinli guest ---qonaq
Late ---gec arrive ---gəlmək
Unavoidable --- zəruri. qaçılmaz. reasons ---əsas.səbəbləri
Hostess --- sahibə explain ----izzah etmək
Require --- tələb etmək to notify ---- xəbərdar etmək
Apologies --- üzr istəyirəm male --- kişi (cinsi)
Follow --- izləmək arrangement --- düzülüş.tənzimləmə
Planned --- planlı.planlaşdırılır avoid ----yayinmaq.çəkinmək
Confusion ---- qarışıqlıq casually --- təsədüfən
Behind --- arxada.ardınca seat ---oturacaq.yer
Rises ---- artım.yüksəlir move ----hərəkət etmək
Serve ---xidmət etmək chew --- çeynəmək
Elbow --- dirsək taking hold of --- tutmaq
4. Right On Time
Düz vaxtında
Everyone knows that different cultures have different ideas about punctuality. But one country-Ecuador-is trying something new. “Citizen Participation” in Ecuador has found that being late costs the country about $724 million each year. They report that more than half of all public events, as well as many government appointments and social activities, begin late. The group is trying to make people aware of punctuality and is reminding them to be on time. The government, including the Ecuadorian president, is supporting the effort.
Hundreds of Ecuadorian organizations and companies have signed agreements to be on time. Posters have been put up to remind people: “If you’re late, someone else is waiting”. One newspaper prints a list of government officials who arrive at events late.
The Campaign has generally been well-received by the Ecuadorian people, and it seems to be working. A lot of business people have reported that more meetings are now beginning on time.
Words
Culture --- mədəniyyət
punctuality --- dəqiqlik
Trying --- çalışır
Citizen Participation --- vətəndaş iştirakı
Found --- tapdı late ---- gec
Cost --- xərc. Qiymət.dəyər each --- hər biri
Report ---hesabat.məlumat public --- ictimai
Event --- hadisə government --- hökümət
Appointment --- təyinat group --- qrup
Aware --- xəbərdar punctuality --- dəqiqlik
Reminding --- xatırlatmaq
including --- o cümlədən.daxil olmaqla
Effort --- cəht.zəhmət signed --- imzalı.qollu
Agreement --- razəlaşma.saziş official --- vəzifəli şəxs
Campaign --- yürüş.kampaniya
generally ---ümumiyyətlə.ümumən
Well-received --- yaxşı alınıb seems ---görünür.gəlmək
Ecuadorian --- Ekvador waiting --- gözləyir.gözləmə
Print --- iz.çap.şrift.tiraj list --- cədvəl.siyahı
5.Life Without Money
Pul olmadan həyat
At the age of 54 Heidemarie Schwermer (a famous German writer) gave up her job as a psychotherapist, gave away all her money and her flat and threw away her credit cards. Today, apart from a few clothes (three sweaters, two skirts, two pairs of shoes, and a coat) and a few personal belongings, she doesn’t own anything. It all began as a one-year experiment. In her home city of Dortmund she set up a swapping circle where people swap services without using money, for example, a haircut for a mathematics class. To prove that this could work, she decided to give up using money for a year. At first she stayed at her friend’s house in return for watering the plants and looking after their animals. At the moment she is staying in a student residence where she can sleep, have a shower, or use a computer in return for cooking for the young people who live there. She also works as a psychotherapist. “Before I treated very wealthy people but now I help anyone who turns up. Sometimes they give me something in return, but not always,” she says.
Heidemarie Schwermer says, “I can live thanks to my contacts. A lot of people who know me understand what I’m doing and want to help me. When I need a bus ticket, for example, or a new tube of toothpaste I think, “Who can I ask? What can I give them in return?” If I want to go to the cinema, I might offer to look after somebody’s children for the afternoon. Sometimes some people judge others according to how much they earn and how they spend money. In my opinion, all jobs are equally important. You may not earn a lot of money but you may be worth a lot as a person. That’s my message.”
So what did she do with all the money she earned from the sales of the book “My Life without money?”. She gave it all away... .
Words
Sale --- satış threw --- atmaq
Apart --- ayrı personal --- şəxsi
Belonging --- aid olmaq.aiddir anything --- bir şey.nese
Experiment --- təcrübə.sınaq away --- uzaqda.kənar
Set --- dəst swapping --- dəyişdirmə
Circle --- dairə.dərnək swap --- dəyişdirmək
Services ---xidmətlər using --- istifadə etmək
Example --- nümunə.misal haircut --- saç düzəltmək
Prove --- sübut etmək could --- bilərdi
Decided --- qərar verdi.cəsarətli stayed --- qaldi
Watering --- suvarma plant --- bitki.zaod
Residence ---yaşayış yeri.məsən cooking --- yemək.bişrilmə
Treated --- müalice etmək.davranmaq wealthy --- varlı
Turns ---çevirmək ticket –-- bilet
Tube --- boru might --- ola bilər
Offer --- təklif somebody ----kimsə.hər kim
Judge --- hakim.münsif according --- etibarilə.görə
Earn --- qazanmaq opinion --- fikir.rəy.baxış
Equally --- bərabər dərəcədə worth ---dəyər
6.
The History of Insurance System
Sığorta sisteminin tarixi
Insurance is one of the oldest fields of the economy. The first insurance activity appeared 4,000 years ago in Babylon. The purpose of it was protecting people’s personal and property interests from danger and was first practiced by early Mediterranian sailing merchants. From the beginning of the XIV century insurance turned into tradable and profitable field in European countries. The importance of insurance system in the world is very high because it protects people from loss and danger.
When people work, they must pay contributions to the National Insurance fund. Contributions are also made by the employer and the government. National Insurance benefits are available to the unemployed, the sick and the retired. The disabled and the widowed are also provided with financial help.
Developed countries have big insurance markets. Insurance is a new field in Azerbaijan. But despite this fact, it plays an important role in the economy of the country. There are more than 20 insurance companies in Azerbaijan.
Words
Insurance --- sığorta fields--- sahələr
Economy --- iqtisadiyyat appeared --- ortaya çıxdı
Purpose --- məqsəd protecting ---qoruyur.gözləmək
Property --- əmlak.mülkiyyət danger --- təhlükə
Practiced --- təcrübə early --- erkən
Sailing --- yelkənli merchants --- tacirlər
Mediterranian --- Aralıq dənizi turn --- çevirmək.dönmək
Tradable --- ticarəti profitable --- sərfəli.qazanclı
Contribution --- əməkdaşlıq .xərac Loss --- zərər.itki
Fund --- fond made---hazır.etdi.işləmiş
Employer --- işə götürən benefit --- fayda.xeyir
Available ---mövcud.əlçatan unemployed --- işsiz.bekar
Sick --- xəstə. retired ---təqaüdçü.ayrı.tək
Disabled --- əlil.şikəst widowed ---dul
Provided --- təmin olunur.əgər financial --- maliyyə
Developed --- inkişaf etmiş despite --- baxmayaraq
Role --- rol more --- daha çox.betər
7.Charity and Investment
Xeyriyəçilik və inestisiya-( qoyulmuş kapital)
Actor Paul Newman began acting in 1953 and appeared in more than fifty films in his lifetime. He won an Oscar for best actor in 1986 for the Colour of Money. In 1993, Newman received a special Oscar for humanitarian service. These two awards reflect his dual success as an actor and a philanthropist. In 1982, Newman and his friend, A.E. Hotchner, founded Newman’s Own, a not-for-profit food products company. The company’s first product was a salad dressing* that Newman and Hotchner made at home themselves. Newman was told that the salad dressing would be sold only if his face was on the label. Though he didn’t want to call attention to himself, Newman agreed because he planned to donate all profits to charity. The salad dressing was a big success: in the first year, Newman contributed approximately $ 1,000,000 to charitable organizations. Newman’s Own expanded, and the company made many other food products. Every year Newman donated 100% of the profits from the sale of Newman’s Own products to thousands of educational and charity organizations. And since Paul Newman’s death in 2008, Newman’s Own Inc. has continued this practice and has donated more than $ 295 million to charities in the USA and 31 other countries around the world.
To Paul Newman, generosity was simply a human trait, a commonsense way of living. “I respect generosity in people. I don’t look at it as philanthropy. I see it as an investment in the community. I am not a professional philanthropist,” said Newman. “I’m not running for sainthood. I just happen to think that in life we need to be a little like the farmer who puts back into the soil what he takes out.”
Words
Acting --- fəaliyyət göstərən appeared ---ortaya çıxdı.göründü
Lifetime --- ömür boyu received --- qəbul edilib.alınıb
Special --- xüsusi.ayrı service --- xidmət
Humanitarian ---- humanitar awards --- mükafatlar
Reflect --- əks etdirir dual --- ikili
Success --- uğur actor --- artist
Philanthropist ---xeyriyyəçi founded --- əridilmiş.quruldu
Newman --- yeni gələn product --- məhsul
Not-for-profit ---- mənfəət üçün deyil food ---qida.yemək.ərzaq
Salad ---salat dressing ---sarğı
Label --- etiket.yarlıq though --- baxmayaraq.halbuki
Attention ---diqqət.nəzər agreed --- razılaşdı
Planned ---lanlaşdırılır donate --- bağışlamaq
Profit --- qazanc.gəlir.xeyir charity --- xeyriyyə.mərhəmət
Contributed --- pul ermək.töhfə erdi charitable --- xeyriyyəçi.şəfqətli
Approximately ----təxminən.təqribən expanded --- genişləndirmək
Made --- etdi.hazır sale --- satış
Educational ---təhsil.tədris since --- etibarən.bəri
Death --- ölüm trait --- xasiyyət.
Commonsense --- əmanət puts--- qoyur
Generosity --- səxavət.alicənablıq investment --- pul qoyuluşu.
Community --- ictimaiyyət.ümumilik sainthood --- müqəddəslik
8.Dressing up for Work
( İş üçün sarğı)
Most professionals around the world wear formal business attire to work in company offices. In many countries there is an unwritten dress code making mandatory* for a man and a woman to wear a dark suit and a tie. But in several countries more companies are experimenting with casual business dress during working hours. In Australia during the hotter summer months, a number of companies are allowing employees to leave their suits at home. And in the United States, half of all office workers are allowed to dress down on Fridays. One third of U.S. companies makes the standard business suit optional- allowing casual clothing every day. There is a great deal of interest in a casual dress code because of its attraction to new employees. However,
some critics complain that casual dress in the office causes a lot of problems, such as less productivity. Each manager needs to decide if “business casual” is right for his or her company. A few experts in the fashion industry claim that the trend toward a casual office dress is on the way out. But a recent survey has found that a majority of employees say their company’s dress code is at least as casual or more casual than it was two years ago.
Words
Attire ---- geyim unwritten ---- yazılmamış
Code ---- kod mandatory --- məcburi
Suit --- kostyum tie ---- qalustuk
Several ---- bir neçə casual --- gündəlik
Hotter ---- isti employee --- işçi
Clothing --- geyim deal --- sövdələşmə.şam
Attraction ---- cazibə however --- amma.lakin
Critic --- tənqidçi complain --- şikayət.ağlamaq
Cause --- səbəb each --- hər biri
Productivity --- məhsuldarlıq decide ---- qərar vermək
Manager ---- menecer industry --- sənaye.əməksevərlik
Claim --- iddia trend --- cərəyan
Toward --- doğru.barəsində way --- yol.üsul
Recent ---- yaxındakı.bayaqkı survey --- sorğu
Found --- tapdı.əritmək least ----ən az
9. Shusha
Shusha - located in the western part of Azerbaijan, is the town most directly affected by the Garabagh conflict. In the spring of 1992 Armenian invaders occupied the town. The town’s people have always imagined their town to be invincible. To this day, Shusha is still under the occupation of Armenian military forces. For Azerbaijanis, Shusha is considered to be “the Heart of Garabagh”, “the Conservatoire of the Caucasus” and “the Paradise of the Caucasus”. We are especially proud of its culture, beautiful carpets, brilliant musicians and eloquent poets. The fact that no Azerbaijanis live there today is felt as a deep psychological wound and insult. The government of Azerbaijan tries to solve the problem in a peaceful way and we believe that using appropriate foreign policy instruments, the government will return our occupied territories to Azerbaijani people sooner or later. We do hope to free our Shusha and the whole Garabagh from invaders and see all the refugees and Internally Displaced People (IDP) go back to their home land. We’ll be happily celebrating this great day.
The April Battles once again clearly proved that Azerbaijan has not reconciled and will never reconcile itself to the loss of its occupied territories. During four April days, from 1 to 5 April, Armenia started the same aggressive actions and barbarities against Azerbaijan as it had in the early 1990s. As a result at the counter offensive, Azerbaijan Military Forces managed to destroy enemy’s plan and free about 2,000 ha of territories. We strongly believe that one day if not peacefully, then using our military forces we’ll liberate our occupied territories from the enemy.
Words
Directly --- birbaşa located ---düzəltmək.yoluna qoymaq
Western --- qərbi affect ----təsir etmək
Conflict ---- mübahisə invaders ----işğalçılar
Occupied --- işğal etmək town ---qəsəbə.şəhər
Imagined --- təsəvvür etmək invincible --- yenilməz
Military --- hərbi forces ---qüvvələr.ordu
Considered --- düşünülmüş.hesab etmək especially ---xüsusilə
Culture --- mədəniyyət carpet --- örtük.xalça
Brilliant ---- parlaq.dahiyanə eloquent ---dilavər.fəsahətli
Deep --- dərin.tutqun wound --- yara
Insult --- təhqir.darqınlıq peaceful --- dinc.sakit
Appropriate ---- uyğun.lazimi policy ---siyasət.polis
Instruments ---- alətlər.cihazlar territories ---ərazilər
Whole --- bütöv.tam refugees ---qaçqınlar
Land --- torpaq.yer reconciled --- barışdırmaq
Şəxsi və şəxssiz — ingilis dilində bir fel kimi söz bu hissəsi, iki formaları var the finite form / the non-finite form of the verb Sonlu fel forması şəxs, sayı, ölçüsü, vaxt, depozit və meyl kimi kateqoriyalar var tələb olunur. Onlar bir cümlə bir xəbər kimi xidmət edir.Qeyri-məhdud verb formaları müəyyən kateqoriyalar məhrumdur. Felin şəxssiz formaları yalnız görünüşü və girov var. Onun bir hissəsi kimi istifadə baxmayaraq, ola bilməz xəbər. Ən çox onlar bir cümlə söz digər hissələri funksiyasını yerinə yetirir. Məsdər, gerund və feli: Total English üç qeyri-məhdud verb formaları var.
Artıq qeyd edildiyi kimi, ingilis dilində felin məsdər — bu fəaliyyət ifadə felin qeyri-şəxsi formasıdır.Felin məsdər forması ilk və hər bir felin bu forma lüğət təqdim edir.fel bu forma əyar hissəciklər iştirakı to to run — run, to cook — aşpaz). Bu hissəcik olmadan, biz (başqa modal fellər sonra məsdər istifadə ought to verbs shall / will verbs sensor perception (kimi feel — , hiss see — , görmək hear — , eşitmək, və s.) fe’llər let , (icazə) have , (üçün) make (etmək); Ifadə sonra had better (yaxşı) və would rather (daha yaxşı olar).
.
Xatırlayırıq ki, məsdər xəbər yalnız bir hissəsi ola bilər What I want is to be left alone — Mən istəyirəm bütün tək olmaq deyil), həm də cəzanın digər hissələri rolunu yerinə yetirmək üçün. Bu ola bilər:
: To walk late at night was very dangerous. – təhlükəlidir. : To walk late at night was very dangerous. – gecə gec gəzinti bu, çox təhlükəli idi.
: She was glad to have moved to another city. – başqa şəhərə. : She was glad to have moved to another city. – O, başqa şəhər köçürülüb ki, sevindim.
: Who will be the first to start working here? — , burada çalışan? : Who will be the first to start working here? — ilk burada işə başlayacaq kim idi?
: You are too young to use make-up. – : You are too young to use make-up. – Siz makiyaj istifadə etmək çox gənc istəyirik.
Burada ingilis dilində məsdər sağ istifadə ilə bağlı bütün zəruri məlumatlar var. Lakin, bu dildə var tez-tez istifadə olunur xüsusi məsdər ifadələr var ki, tədqiq edilməlidir.
The Gerund
Cerundu duzeltmek ucun mesderden ''to'' edati atilir ve sonuna ''ing'' suffiksi artirilir.Cerundun hem ismi,hem de feli xususiyyetleri vardir.Isme aid xususiyyetleri bunlardir.
1.Mubteda kimi e.g.Finding you here is unexpected-Seni burda tapmaq gozlenilmezdir
2.Predikativ e.g.His hobby is listening to music-Onun hobbisi musiqiye qulaq asmaqdir
3.Tamamliq e.g.He likes reading-O oxumagi xoslayir
4.Cerund sozonu ile islenir e.g.Before going to bed he has a shower-Yatmaqdan evvel o dus qebul edir
5.Cerund yiyelik evezliyi ve yiyelik halda olan isimle islenir e.g.His returning made me happy-Onun qayitmagi meni sad etdi
Cerundun fele aid xususiyyetleri bunlardir
1.Vasiteli nitqle islenir e.g.Ringing him up is useless-Ona zeng etmek lazimsizdir
2.Cerunddan sonra zerflik isledilir e.g.He likes speaking quickly-O tez danismagi xoslayir
3.Cerund melum ve mechul novde islenir e.g.She dislikes troubling and being troubled-O narahat etmeyi ve edilmeyi xoslamir
The Passive voice
"The Passive Voice - mechul növ"
Ingilis dilinde felin 2 növü vardır.. Melum növ(Active voice)
Mechul növ(passive voice). Melum növde fel hereketin mübteda terefinden icra olunduğunu bildirir..Mechul növde ise hereket mübteda üzerinde icra olunur..Ingilis dilinde mechul növ kömekçi fel olan 'BE' ve felin keçmiş zaman feli sifeti ile düzelir..
TO BE + PARTICIPLE II (KECMIŞ ZAMAN 2)
..Melum növde olan cümleni mechul növe çevirerken melum növdek olan cümlede tamamlıq mechul növde olan cümlenin mübtedasının yerine keçir...hereketin kim terefinden icra olundugunu bilmek lazım gelerse BY söz önünden sonra mübteda yazılır..
Mes: Cohn gave the book to me.(Cohn mene kitabı verdi..) ---- the book was given by Cohn..(kitab Cohn terefinden verildi..)
düsturu beledir..----- Mübteda + Am/Is/Are + Participle II
kecmiş zamanda da işlederken de To be'nin qollari mubtedaya uygun olaraq kecmis zamanda isledilir... (was/were)
o pencereni qirdi---he broke window..-------pencere qirildi...--the window was broken..
məchul növdə felin 10 zaman forması vardır. Onlar aşağıdakılardır :
1.İndiki qeyri-müəyyən zamanın məchul növü – The Present İndefinite Passive
2.Keçmiş qeyri-müəyyən zamanın məchul növü – The Past İndefinite Passive
3.Gələcək qeyri-müəyyən zamanın məchul növü – The Future İndefinite Passive
4.Keçmişə nəzərən gələcək qeyri-müəyyən zamanın məchul növü – The Future İndefinite in the Past Passive
5.İndiki davamedici zamanın məchul növü – The Present Continuous Passive
6.Keçmiş davamedici zamanın məchul növü – The Past Continuous Passive
7.İndiki bitmiş zamanın məchul növü – The Present Perfect Passive
8.Keçmiş bitmiş zamanın məchul növü – The Past Perfect Passive
9.Gələcək bitmiş zamanın məchul növü – The Future Perfect Passive
10.Keçmişə nəzərən gələcək bitmiş zamanın məchul növü – The Future Perfect in the Past Passive.
1.İndiki qeyri-müəyyən zamanın məchul növü:
Bu zaman formasını düzəltmək üçün to be köməkçi felinin formaları və əsas felin keçmiş zaman feli sifət 2 formasından istifadə edilir.
Ex: İ am called
You are called
She is called
Sualda to be-nin formaları əvvələ keçir.
Ex: Am İ called?
İnkarda to be-nin formalarından sonra not işlədilir.
Ex: İ amn’t called.
2.Keçmiş qeyri-müəyyən zamanın məchul növü:
Bu zamanı əmələ gətirmk üçün to be-nin keçmiş zaman formaları və əsas felin feli sifət 2 formasından istifadə olunur.
Ex: İ was called
He was called
You were called
3.Gələcək qeyri-müəyyən zamanın məchul növü:
Bu zaman forması to be-nin gələcək zaman formaları və əsas felin feli sifət 2 vasitəsilə düzəlir.
Ex: İ shall be called
You will be called
4.Keçmişə nəzərən gələcək qeyri-müəyyən zamanın məchul növü:
Bu zaman forması to be-nin formaları shall be , would be və feli sifət 2 forması ilə əmələ gəlir.
Ex: İ should be called
You would be called
5.İndiki davamedici zamanın məchul növü:
Bu zaman forması to be-nin formaları am, is, are + being və feli sifət 2 vasitəsi ilə düzəlir.
Ex: İ am being called
She is being called
6.Keçmiş davamedici zamanın məchul növü:
Bu zaman forması to be-nin formaları was, were + being və feli sifət 2 vasitəsi ilə düzəlir.
Ex: İ was being called
You were being called
Gələcək davamedici zamanın və keçmişə nəzərən gələcək davamedeici zamanın məchul növü yoxdur.
7.İndiki bitmiş zamanın məchul növü:
Bu zaman to be-nin formaları have been, has been və feli sifət 2 vasitəsilə düzəlir.
Ex: İ have been called
She has been called
You have been called
8.Keçmiş bitmiş zamanın məchul növü:
Bu zaman to be-nin formaları had been və feli sifət 2 ilə düzəlir.
Ex: İ had been called
You had been called
9.Gələcək bitmiş zamanın məchul növü:
Bu zaman to be-nin formaları shall have been, will have been və feli sifət 2 ilə düzəlir.
Ex: İ shall been called
Sualda yalnız shall və will cümlənin əvvəlinə keçir.
Ex: Shall İ have been called?
10.Keçmişə nəzərən gələcək bitmiş zamanın məchul növü:
Bu zaman to be-nin formaları should have been , would have been və feli sifət 2 ilə düzəlir.
Ex: İ should have been called.
The Participle
Feli sifət felin şəxssiz formalarından biridir. İki cür feli sifət vardır :
1.İndiki zaman feli sifəti ( The Present Participle , P I )
2.Keçmiş zaman feli sifəti ( The Past Participle , P II )
İndiki zaman feli sifəti feli sonuna –ing artırmaqla düzəlir.
Ex : to read – reading (oxuyan )
To write – to writing ( yazan )
P 1-i düzəldərkən bəzi yazı qaydalarına əməl etmək lazımdır :
-felin sonu oxunmayan e hərfi ilə bitərsə , -ing suffiksi artırıldıqda e hərfi atılır.
To write – writing
-sonu samitlə bitən fellərdə samitdən əvvəl qısa sait işləndikdə samit qoşalaşır.
To cut – cutting
-to die , to lie , to tie felləri –ing suffiksi qəbul etdikdə sondakı ie hərf birləşməsi y hərfi ilə əvəz olunur.
To lie – lying , to tie – tying , to die – dying
Feli sifətin fel , sifət və zərf xüsusiyyətləri var. Feli sifət aşağıdakı fel xüsusiyyətlərinə malikdir:
A)İndiki zaman feli sifəti zaman və növ xüsusiyyətlərinə malikdir.
Active Passive
İndefinite perfect - writing being writing
having written having been written
Feli sifətə xas olan zaman kateqoriyası nisbidir. Yəni cümlədəki şəxsli feli zamanından asılı olaraq P 1 indiki , kaçmiş və gələcək zamana aid edilə bilər.
Ex : 1.Knowing English well , he can translate articles without a dictionary.
İngilis dilini yaxşı bildiyindən o, məqalələri lüğətsiz tərcümə edə bilir.
2.Knowing English well, he was able to translate articles without a dictionary
İngilis dilini yaxşı bildiyindən o , məqalələri lüğətsiz tərcümə edə bildi.
3.Knowing English well , he will be able to translate articles without a dictionary.
İngilis dilini yaxşı bildiyindən o , məqalələri lüğətsiz tərcümə edə biləcək.
P 1 – in bitmiş forması felin şəxsli formasının bildirdiyi hərəkətdən əvvəl icra edilmiş hərəkətləri göstərmək üçün işlədilir.
Having lost his address I wasn’t able to write him.
Onun ünvanını itirdiyimdən ona (məktub ) yaza bilmədim.
B)Təsirli fellərin P 1 forması vasitəsiz tamamlıq qəbul edə bilir.
Saying good-bye to everybody he left the room.
Hamı ilə xudafizləşərək o, otağı tərk etdi.
C)Felin şəxsli forması kimi feli sifət də zərflə təyin oluna bilir.
Crying quietly she left the room.
Sakitcə ağlayaraq , o , otağı tərk etdi.
İndiki zaman feli sifətinin cümlədə funksiyası
( The functions of Participle 1 in the Sentence )
Təyin kimi :
1.The man smoking a cigarette is my brother.
Siqaret çəkən adam mənim qardaşımdır.
2.The man who is reading a book is my brother.
Kitab oxuyan adam mənim qardaşımdır.
3.The playing girl is my sister.
Oynayan qız mənim bacımdır
4.The boy playing in the yard is my brother
Həyətdə oynayan oağlan mənim qardaşımdır.
Zərflik kimi :
1.When you cross (or When you crossing) the street look at the traffic light.
Küçəni keçərkən işıqfora baxın .
2.He sat in the arm-chair reading a newspaper.
O, kresloda oturub , kitab oxuyurdu.
3.Knowing him better I couldn’t believe it.
Onu yaxşı tanıdığımdan , buna inana bilmədim.
4.Being ill , İ didn’t go to school.
Xəstə olduğumdan məktəbə gedə bilmədim.
5.The film was terrifying.
Film qorxulu idi.
Keçmiş zaman feli sifəti
( The Past Participle )
P II həm təsirli , həm də təsirsiz fellərdən düzələ bilir.Qaydalı fellərin sonuna –ed şəkilçisi artırmaqla düzəlir.
Ex : There are a lot of newly planted trees in the park.
Parkda çoxlu yeni əkilmiş ağaclar var.
P II formaca dəyişməzdir , yəni , o, zaman və növə görə öz formasını dəyişmir.
Ex : The books published for children are interesting.
Uşaqlar üçün çap olunmuş kitablar maraqlıdır.
The books published for children were interesting.
Uşaqlar üçün çap olunmuş kitablar maraqlı idi.
Tag questions
Ayirici suallar esasen 2 hisseden ibaret olur .Eger birinci hisse inkarda olarsa ikinci hisse tesdiqde ve ya eksine birinci hisse tesdiqde olarsa ikinci hisse inkarda olur.Mes:
He is a stundent,isn't he?
They are not teachers,are they?
Cumlede is ,are ve sair olduqda asan yazmaq olur bes hec ne olmasa?
Bu zaman cumlenin zamanina baxiriq ve o zamana uygun komekci felden istifade edirik.Mes:
They like milk,don't they?
(İndiki zamanda oldugu ucun "do")
They don't like milk,do they?
Bezen bele suallar dialoq seklinde olur ve onda her iki teref de eyni formada olur.Mes:
-They are students
-Are they?
Bele suallar bir nov deyilen fikri tesdiq ucun istifade olunur ve cox vaxt dilimizde "ele deyilmi?" kimi tercume olunur
Pronoun
Şәхslәri, әşyаlаrı vә yа оnlаrа хаs оlаn әlаmәt vә kеyfiyyәtlәri аdlаndırmаdаn bildirәn nitq hissәsinә әvәzlik dеyilir.
Әvәzlik әsаs nitq hissәlәrindәn biri оlub, mаlik оlduğu lеksik-qrаmmаtik mənа bахımındаn digər nitq hissәlәrindәn fәrqlәnir: әvәzliklәrin bildirdiyi mənа, аdәtәn, nisbi оlur, оnlаrın әvәz еtdiklәri sözün mənаsındаn аsılı оlmur. Mәsәlәn, üçüncü şәхs tәk әvәzliyi it tәkdә оlаn müхtәlif isimlәri әvәz еdә bilir: a book—it, a table—it, a tree — it və s.
Bаşqа bir misаl. Еyni bir şәхs bir hаldа I (dаnışаn), digər hаldа you (dinlәyәn), üçüncü hаldа isә he (she) hаqqındа dаnışılаn әvәzliklәri ilә ifаdә еdilә bilir, yахud еyni bir әşyа bir hаldа this, digər hаldа that әvәzliyi ilә işаrә еdilir, göstərilir. Bunlаr göstərir ki, әvәzliklәr ümumi, nisbi mənаyа mаlikdir.
Әvәzliklәri digər nitq hissәlәrindәn fәrqlәndirәn хüsusiyyәtlәrdәn biri dә оnlаrın ümumilәşdirmә хаssәsinә mаlik оlmаsıdır. Fәrdi хüsusiyyәt vә kеyfiyyәtlәrinә bахmаyаrаq bütün dаnışаnlаr I, dinlәyәnlәr you, hаqqındа dаnışılаnlаr isә he (she, it) әvәzliyi ilә göstərilir.
Ümumilәşdirmә хаssәsi işаrә әvәzliklәrindә dаhа dәrinә kеdir: mаddi аlәmdә mövcud оlаn bütün şәхs, әşyа vә şеylәri, оnlаrа хаs оlаn әlаmәt vә kеyfiyyәtlәri işаrә etmәklә göstərmәk üçün әksәr dillәrdә, dеmәk оlаr ki, әsаsәn cәmi iki işаrә әvәzliyi vаrdır. Ingilis dilindә: this, that; Аzәrbаycаn dilindә: bu, о; rus dilindә: etоt, tоt; аlmаn dilindә: dieser, jener.
Müаsir ingilis dilindә әvәzliklәr ismi әvәzliklәr (noun pronouns) vә sifәti әvәzliklәr (adjective pronouns) dеyә iki qrupа bölünür. Şәхs әvәzliklәri (I, you, he, she və s.) yiyәlik әvәzliyinin mütlәq fоrmаsı (mine, yours, hers, ours, its vә s), qаyıdış әvәzliklәri (myself, himself, themselves və s.) bir qаydа оlаrаq isim rоlundа işlәndiyi üçün ismi әvәzliklәr; yiyәlik әvәzliyinin isimlә işlәnәn fоrmаlаrı (my, his, her, our və s.) hәmişә təyin funksiyаsındа işlәndiyi üçün оnlаrа sifәti әvәzliklәr dеyilir.
Müаsir ingilis dilindә еlә әvәzliklәr dә vаr ki, оnlаr cümlәdә hәm isim, hәm dә sifәt kimi çıхış еdә bilir. Bunа misal оlаrаq işаrә әvәzliklәrini (this—these, that—those), qeyri-müәyyәn әvәzliklәri (some, any, other, all və s.) göstərmək оlаr.
Ismi әvәzliklәr, isim kimi, hаl vә kәmiyyәt kаtеqоriyаsınа mаlikdir. Lаkin әvәzliklәr hаl kаtеqоriyаsı bахımındаn isimlәrdәn fәrqlәnir: isimlәr (cаnlı) ümumi vә yiyәlik hаlа mаlik оlduğu hаldа, әvәzliklәrin bir qismi (şәхs vә who — suаl әvәzliklәri) аdlıq vә оbyеkt hаlа, digәrlәri (each other, one another və s.) isә ümumi vә yiyәlik hаlа mаlikdir.
Müаsir ingilis dilindә әvәzliklәrin kәmiyyәt kаtеqоriyаsı müхtәlif üsul vә vаsitәlәrlә ifаdә оlunur: bir qisim әvәzliklәr cәmdә isim kimi -s (-es) şәkilçisi qәbul еdir, mәsәlәn: one-ones, other-others, yourself-yourselves vә s; bir qisim әvәzliklәr cәmdә хüsusi fоrmаyа mаlik оlur, mәsәlәn: this—these, that—those, digər qisim әvәzliklәr isә еyni fоrmаdа hәm cәm, hәm dә tәkdә işlәnir, mәsәlәn: all, any, some, who və s.
The degrees of Adjective
Müаsir ingilis dilindәәsli sifәtlәrin üç dәrәcәsi vаr:
1) аdi dәrәcә (the positive degree);
2) müqаyisә dәrәcәsi (the comparative degree);
3) üstünlük dәrәcәsi (the superlative degree).
Әsli sifәtlәrә xas оlаn әlаmәt vә kеyfiyyәtlәr iki yоllа ifаdәеdilir:
1) sintеtik yоllа, yəni sifәtin sоnunа şәkilçi әlаvәеtmәklә;
2) аnаlitik yоllа, yəni sifәtin әvvәlinә kömәkçi söz әlаvәеtmәklә. Bu üsullаrdаn hаnsının sеçilmәsi iхtiyаri оlmаyıb, sifәtin fоnеtik tәrkibindәn аsılı оlur: birhеcаlı vә bəzi ikihеcаlı sifәtlәrin dәrәcә fоrmаlаrı sintеtik, iki vә dаhа çох hеcаlı sifәtlәrin dәrәcә fоrmаlаrı isәаnаlitik yоllа düzәldilir.
Müаsir ingilis dilindә sifәt аdi dәrәcәdә hеç bir mоrfоlоji fоrmаyа mаlik оlmur.Sifәtlәr аdi dәrәcәdә as... as. not so ... as bаğlаyıcılаrı ilә işlәnәrәk müqаyisәоlunаn şәхs vә yаәşyаlаrın еyni dәrәcәli kеyfiyyәtә, әlаmәtә mаlik оlub оlmаdığını bildirir: (1) as... as bаğlаyıcısı müqаyisәоlunаn şәхs vә yаәşyаlаrın еyni kеyfiyyәt, yахud əlаmәtә mаlik оlduğunu, (2) not so... as bаğlаyıcısı isә müqayisə оlunаn şәхs vә yаәşyаlаrın qеyri-bәrаbәr әlаmәt, kеyfiyyәtә mаlik оlduğunu bildirir, mәsәlәn:
My brother is as strong as yours — Mәnim qаrdаşım səninki kimi güclüdür.
Our task is as easy as yours — Bizim tаpşırığımızsizinki kimi аsаndır.
My room is not so large as his — Mәnim оtаğım оnunku kimi geniş dеyil.
Their way is not so long as mine — Оnlаrın yоlu mәnimki kimi uzun dеyil.
Birhеcаlı sifәtlәrin müqаyisә dәrәcәsini düzәltmәk üçün оnlаrın sоnunа -er, üstünlük dәrәcәsini düzәltmәk üçün isә -est şәkilçisi аrtırılır, mәsәlәn:
Аdi dərəcə
Müqаyisә dәrәcәsi
Üstünlük dәrәcәsi
long
longer
longest
short
shorter
shortest
U hәrfi vә ya er. ow, Iе hәrf birlәşmәlәrindәn birn ilә qurtаrаn ikihеcаlı, еlәcә dә vurğusu sоn hеcаyа düşәn ikihеcаlı sifәtlәrin dә dәrәcә kаtеqоriyаsı sintеtik yоllа, yəni оnlаrın sоnunа müqаyisә dәrәcәsindә -er, üstünlük dәrәcәsindә isә -est şәkilçisi аrtırmаqlа düzәldilir, mәsәlәn:
Аdi dәrәcә
Müqаyisә dәrәcәsi
Üstünlük dәrәcәsi
happy
happier
happiest
clever
cleverer
cleverest
narrow
narrower
narrowest
able
abler
ablest
complete
completer
completest
concise
conciser
concisest
Qeyd. Yuхаrıdаkı ikihеcаlı sifәtlәrin müqаyisә vә üstünlük dәrәcәlәri аnаlitik yоllа, yəni оnlаrın qаrşısındа müqаyisə dәrәcәsindә more, üstünlük dәrәcәsindә isә most sözü işlәtmәklә dә düzәldilә bilәr. Bеlәliklә, müаsir ingilis dilində narrower, narrowest, conciser, concisest işlәnә bildiyi kimi, more narrow, most narrow vә more concise, mest concise dеmәk dә müikündür.
Ikihеcаlı sifәtlәrin әksәriyyәtinin vә çохhеcаlı sifәtlәrin hаmısının müqаyisә dәrәcәsi аnаlitik yоllа, yəni müqаyisә dәrәcәsindә sifәtdәn әvvәlә more, üstünlük dәrəccәsindә isә most sözü аrtırmаqlа düzәldilir, mәsәlәn:
Аdi dәrәcә
Müqаyisә
dərəcəsi
Üstünlük
dәrәcәsi
famous
more famous
most famous
important
more important
most important
Sifәtin müqаyisz dәrәcәsindә hәr hаnsı bir şәхs vә yа əşyаnın bаşqа bir şәхs yахud әşyаdаn kеyfiyyәtcә аrtıq olduğu bildirilir. Bu hаldа than bаğlаyıcısındаn istifаdə еdilir. Bu bаğlаyıcı dilimizә -dаn, -dәn bаğlаyıçısı, yахud -dan dаhа, -dәn dаhа tәrkibi ilә tәrcümә еdilir, mәsәlәn:
1) My room is larger than yours — Mәnim оtаğım sizinkindәn (dаhа) genişdir.
2) This question is more important than that one — Bu mәsәlə оndаn (dаhа) vаcibdir.
Аzәrbаycаn dilindәоlduğu kimi, ingilis dilindә dә üstünlük dәrәcәsi әşyа vә yа şәхsin оnun dахil оlduğu sinifdə әn yüksәk kеyfiyyәtә mаlik оlduğunu bildirir, mәsәlәn:
1) Mohammed Ali is the strongest boxer at present — Mәhəmmәdәli hаl-hаzırdаәn güclü bоksçudur.
2) Bangladesh is the most democratic country in the world — Banqladeş dünyаdаәn dеmоkrаtik ölkədir.
Direct Speech
Vasitesizi vasiteliye cevirmekcun 4qaydaya emel etmek lazimdir.
I.Tesdiq cümlelerinde.
1.Dirnaqlar ve vergül atilir.
2.Bash cumle budaq cumleye ki baglayicisi olan "that ile birlesir.Lakin bu baglayici ishlenmeyede biler.
3.say to +tamamliq(shexs) =tell +tamamliq cevrilir.
4.Shexs,yiyelik,qayidish evezliyi bash cumleye uygun olaraq deyishir.
EMR CUMLELERINDE.
1)"to say feli to order,to ask,to tell,to beg,to offer,to command,warn ile evez olunur.
2)Felin qabagina "to" yaz,inkardadisa "do,does,did" atilir,not dan sonra felin onune "to" yaz ve zaman deyishmir.
Mes.
She said :Open the door.
Emr.She order to open the door.
She said "Don't open the door".
Emr..She told not to open the door.
I terefi indiki qeyri-muey,II terefi indiki q-m zamandadirsa,zaman deyishmir,oldugu kimi.
I terefi kecmish-qeyri-muey II terefi indiki qeyri-muey dirse,her 2teref kecmish qeyri-muey zamanda olur.
I teref kecmis q/m II terefi indiki davamedicidirse,2ci teref kecmiw davamedici de olur.
I teref Kecmiw qeymuey II teref indiki bitmiw olarsa,2ci teref kecmiw bitmiw olur.
I teref kecmish,II teref gelecek q/m olarsa,2ci teref kecmise nezeren gelecek olacaq.
Mes.The secretary asked "Shall I type all the letters?
The secretary asked,If she would type all the letters?
I teref kecmish,II teref kecmish
Natural medicine-natural dərman has been used for thousands of years. Do you know, for example, that aspirin was originally made from the bark of the willow tree? In the 5th century BC the Greek doctor, Hippocrates, gave it to his patients to stop their aches and pains.
Another natural remedy is quinine, which used to be an important drug in the battle against malaria. It comes from the bark of the cinchona tree, which grows in the Andes in South America. Quinine has been used for centuries to cure fever by Peruvian Indians and other people. In 1775 a British doctor, William Withering, was unable to treat a patient who had a serious heart problem. However the patient made a complete recovery after taking something local woman had given him. The woman told the doctor she’d made the remedy from purple foxgloves. This natural medicine is still given to people with heart problems because it makes your heart beat more slowly.
Many of the most effective natural remedies can be found in our homes and gardens. Put some lavender oil on your pillow at night to help you sleep. Or break open the leaves from an aloe vera plant and put the sap on your burns or cuts. This will help them to heal and might also stop you getting a scar*. The Egyptian queen, Cleopatra, used aloe vera, this remarkable plant to keep her skin soft and young-looking. Finally, we mustn’t forget the healing power of garlic. It thins and cleans the blood, and it has been used for stomach problems and coughs for many years, and it’s a natural antiseptic. So next time you have a cold, try a mixture of garlic, lemon and honey. It’s magic!
Words
Example ----- nümunə originally ---- ilkin olaraq.
Made ---- etdi bark ---- qabıq
Willow ---- söyüd century ---- əsr
Greek –-- yunan patient --- xəstə
Aches --- ağrılar pain --- ağrı.əziyyət
Remedy --- çarə.əlac Drug --- dərman
battle ---- döyüş Against --- əleyhinə
Andes --- andlar cure --- müalicə
Fever --- qızdırma unable --- edə bilmir
Treat --- müalicə etmək serious --- ciddi
Heart --- ürək however --- lakin
Recovery ---- bərpa taking ---- alaraq
Local ---- yerli given ---- verilmişdir
Purple ---- bənövşəyi foxgloves --- tülkülər
Still --- yenə də beat --- qalib gəlmək
Slowly --- yavaş-yavaş effective ----təsirli
Remedies ---- müalicə vasitələri found ---- tapdı
pillow --- yastıq burns --- yanıqlar
Cuts --- kəsiklər scar --- yara
Blood --- qan stomach --- mədə
Coughs --- öskürək Try --- cəhd edin
mixture ---qarışıq Garlic --- sarımsaq
magic --- sehrili honey --- bal
2. A Child’s Position in the Family
Uşağın ailədəki möqveyi
It’s true that our position in the family is the strongest factor that influences our personality. Psychologists say that the eldest children get maximum attention from their parents, and as a result they become quite self-confident people. They grow as good leaders. The eldest children are often ambitious. They’re more likely to enter universities than their brothers or sisters. They often get the top jobs, too. They are also responsible people, because they often have to look after their younger brothers or sisters. The downside of being older is that they worry a lot about things. They can also be quite bossy and even aggressive, especially when they don’t get what they want. The middle children are usually independent and competitive. It’s because they have to fight with their brothers and sisters for their parents’ attention. They’re sociable, they like being with people, probably because they always have other children to play with. But the middle children are often jealous of their brothers and sisters and they can be moody.
If a child is the youngest in the family, he or she will probably be very charming, affectionate and quite relaxed. On the other hand, the youngest children are often rather lazy. This is because they always have their elder brothers and sisters to help them. And they can be quite manipulative - they use their charm to get what they want.
The only children in the family don’t have to share with anyone, so they’re often spoilt by their parents and grandparents. As a result, sometimes they can be quite selfish. They think of themselves more than other people. But they are usually well-organized and responsible, and they can be very imaginative, too.
Words
True --- doğru position --- möqe
Strongest --- ən güclü influences --- təsirləri
Personality ---- şəxsiyyət psychologists ---pisxoloq
Say --- deyin maximum ---maksimum
Attention ---- diqqət result ---nəticə
Quite --- olduqca self- confident ---özünə güvənən
Leader --- rəhbər.lider grow ---böyümək
Ambitious --- iddialı responsible --- cavabdehdir
Downside --- mənfi tərəfi worry ---narahat
Bossy --- patron aggressive ---aqressiv
Especially ---xüsusilə middle ---orta
Independent ---müstəqil competitive --- rəqabətli
Fight --- mübarizə sociable --- ünsiyyətcil
Jealous --- qısqanc moody ---əhval ruhiyyəli
Affectionate ---mehriban relaxed ---rahat
Rather --- əksinə lazy ---tənbəl
charm –--cazibədarlıq Selfish --- eqoist
responsible --- cavabdehdir Imaginative --- təsəvvürlü
3. Formal Dinner Etiquette
Rəsmi nahar etiketi
■ It is very discourteous for a guest to be late. Arrive at least five minutes before the hour set for the dinner. If for some unavoidable reasons you cannot arrive on time, make a call to the hostess and explain the reasons to her. Etiquette only requires that you wait for fifteen minutes before beginning the meal. If it has been impossible for you to notify her and she has started the meal, go to her, offer apologies and take your place at the table.
Seating
oturma
▮ The hostess/the host lead the guests into the dining room. The host and the male guests follow. The hostess then tells her guests where to sit. She must always have the seating arrangement planned in advance in order to avoid confusion and delay. Each person stands casually behind his chair until the hostess starts to take her seat. The man helps his dinner partner to be seated and also helps move her chair as she rises. Each person moves to the left of the chair to be seated and also rises from the left.
The Meal
Süfrə
▮ At a small dinner party, do not start to eat until all guests are served. At a large dinner party, you may start to eat as soon as those near you have been served. Do not eat too fast. Do not talk while you have food in your mouth and keep the mouth closed while you chew your food. Elbows should not be put on the table when you are eating. If an accident happens at the table, apologize briefly to your hostess. The hostess continues to eat as long as her guests do. When all finish eating, she rises from the table and the others follow her.
Departing
gediş
▮ If you have no dinner partner, push your chair from the table by taking hold of each side of the seat of the chair. Don’t rest your hands or arms on the table to push yourself up. It is not necessary to remain longer than thirty minutes after a dinner if the invitation does not include the entire evening. However, one should avoid appearing in a hurry to leave.
Words
Discourteous --- təmkinli guest ---qonaq
Late ---gec arrive ---gəlmək
Unavoidable --- zəruri. qaçılmaz. reasons ---əsas.səbəbləri
Hostess --- sahibə explain ----izzah etmək
Require --- tələb etmək to notify ---- xəbərdar etmək
Apologies --- üzr istəyirəm male --- kişi (cinsi)
Follow --- izləmək arrangement --- düzülüş.tənzimləmə
Planned --- planlı.planlaşdırılır avoid ----yayinmaq.çəkinmək
Confusion ---- qarışıqlıq casually --- təsədüfən
Behind --- arxada.ardınca seat ---oturacaq.yer
Rises ---- artım.yüksəlir move ----hərəkət etmək
Serve ---xidmət etmək chew --- çeynəmək
Elbow --- dirsək taking hold of --- tutmaq
4. Right On Time
Düz vaxtında
Everyone knows that different cultures have different ideas about punctuality. But one country-Ecuador-is trying something new. “Citizen Participation” in Ecuador has found that being late costs the country about $724 million each year. They report that more than half of all public events, as well as many government appointments and social activities, begin late. The group is trying to make people aware of punctuality and is reminding them to be on time. The government, including the Ecuadorian president, is supporting the effort.
Hundreds of Ecuadorian organizations and companies have signed agreements to be on time. Posters have been put up to remind people: “If you’re late, someone else is waiting”. One newspaper prints a list of government officials who arrive at events late.
The Campaign has generally been well-received by the Ecuadorian people, and it seems to be working. A lot of business people have reported that more meetings are now beginning on time.
Words
Culture --- mədəniyyət
punctuality --- dəqiqlik
Trying --- çalışır
Citizen Participation --- vətəndaş iştirakı
Found --- tapdı late ---- gec
Cost --- xərc. Qiymət.dəyər each --- hər biri
Report ---hesabat.məlumat public --- ictimai
Event --- hadisə government --- hökümət
Appointment --- təyinat group --- qrup
Aware --- xəbərdar punctuality --- dəqiqlik
Reminding --- xatırlatmaq
including --- o cümlədən.daxil olmaqla
Effort --- cəht.zəhmət signed --- imzalı.qollu
Agreement --- razəlaşma.saziş official --- vəzifəli şəxs
Campaign --- yürüş.kampaniya
generally ---ümumiyyətlə.ümumən
Well-received --- yaxşı alınıb seems ---görünür.gəlmək
Ecuadorian --- Ekvador waiting --- gözləyir.gözləmə
Print --- iz.çap.şrift.tiraj list --- cədvəl.siyahı
5.Life Without Money
Pul olmadan həyat
At the age of 54 Heidemarie Schwermer (a famous German writer) gave up her job as a psychotherapist, gave away all her money and her flat and threw away her credit cards. Today, apart from a few clothes (three sweaters, two skirts, two pairs of shoes, and a coat) and a few personal belongings, she doesn’t own anything. It all began as a one-year experiment. In her home city of Dortmund she set up a swapping circle where people swap services without using money, for example, a haircut for a mathematics class. To prove that this could work, she decided to give up using money for a year. At first she stayed at her friend’s house in return for watering the plants and looking after their animals. At the moment she is staying in a student residence where she can sleep, have a shower, or use a computer in return for cooking for the young people who live there. She also works as a psychotherapist. “Before I treated very wealthy people but now I help anyone who turns up. Sometimes they give me something in return, but not always,” she says.
Heidemarie Schwermer says, “I can live thanks to my contacts. A lot of people who know me understand what I’m doing and want to help me. When I need a bus ticket, for example, or a new tube of toothpaste I think, “Who can I ask? What can I give them in return?” If I want to go to the cinema, I might offer to look after somebody’s children for the afternoon. Sometimes some people judge others according to how much they earn and how they spend money. In my opinion, all jobs are equally important. You may not earn a lot of money but you may be worth a lot as a person. That’s my message.”
So what did she do with all the money she earned from the sales of the book “My Life without money?”. She gave it all away... .
Words
Sale --- satış threw --- atmaq
Apart --- ayrı personal --- şəxsi
Belonging --- aid olmaq.aiddir anything --- bir şey.nese
Experiment --- təcrübə.sınaq away --- uzaqda.kənar
Set --- dəst swapping --- dəyişdirmə
Circle --- dairə.dərnək swap --- dəyişdirmək
Services ---xidmətlər using --- istifadə etmək
Example --- nümunə.misal haircut --- saç düzəltmək
Prove --- sübut etmək could --- bilərdi
Decided --- qərar verdi.cəsarətli stayed --- qaldi
Watering --- suvarma plant --- bitki.zaod
Residence ---yaşayış yeri.məsən cooking --- yemək.bişrilmə
Treated --- müalice etmək.davranmaq wealthy --- varlı
Turns ---çevirmək ticket –-- bilet
Tube --- boru might --- ola bilər
Offer --- təklif somebody ----kimsə.hər kim
Judge --- hakim.münsif according --- etibarilə.görə
Earn --- qazanmaq opinion --- fikir.rəy.baxış
Equally --- bərabər dərəcədə worth ---dəyər
6.
The History of Insurance System
Sığorta sisteminin tarixi
Insurance is one of the oldest fields of the economy. The first insurance activity appeared 4,000 years ago in Babylon. The purpose of it was protecting people’s personal and property interests from danger and was first practiced by early Mediterranian sailing merchants. From the beginning of the XIV century insurance turned into tradable and profitable field in European countries. The importance of insurance system in the world is very high because it protects people from loss and danger.
When people work, they must pay contributions to the National Insurance fund. Contributions are also made by the employer and the government. National Insurance benefits are available to the unemployed, the sick and the retired. The disabled and the widowed are also provided with financial help.
Developed countries have big insurance markets. Insurance is a new field in Azerbaijan. But despite this fact, it plays an important role in the economy of the country. There are more than 20 insurance companies in Azerbaijan.
Words
Insurance --- sığorta fields--- sahələr
Economy --- iqtisadiyyat appeared --- ortaya çıxdı
Purpose --- məqsəd protecting ---qoruyur.gözləmək
Property --- əmlak.mülkiyyət danger --- təhlükə
Practiced --- təcrübə early --- erkən
Sailing --- yelkənli merchants --- tacirlər
Mediterranian --- Aralıq dənizi turn --- çevirmək.dönmək
Tradable --- ticarəti profitable --- sərfəli.qazanclı
Contribution --- əməkdaşlıq .xərac Loss --- zərər.itki
Fund --- fond made---hazır.etdi.işləmiş
Employer --- işə götürən benefit --- fayda.xeyir
Available ---mövcud.əlçatan unemployed --- işsiz.bekar
Sick --- xəstə. retired ---təqaüdçü.ayrı.tək
Disabled --- əlil.şikəst widowed ---dul
Provided --- təmin olunur.əgər financial --- maliyyə
Developed --- inkişaf etmiş despite --- baxmayaraq
Role --- rol more --- daha çox.betər
7.Charity and Investment
Xeyriyəçilik və inestisiya-( qoyulmuş kapital)
Actor Paul Newman began acting in 1953 and appeared in more than fifty films in his lifetime. He won an Oscar for best actor in 1986 for the Colour of Money. In 1993, Newman received a special Oscar for humanitarian service. These two awards reflect his dual success as an actor and a philanthropist. In 1982, Newman and his friend, A.E. Hotchner, founded Newman’s Own, a not-for-profit food products company. The company’s first product was a salad dressing* that Newman and Hotchner made at home themselves. Newman was told that the salad dressing would be sold only if his face was on the label. Though he didn’t want to call attention to himself, Newman agreed because he planned to donate all profits to charity. The salad dressing was a big success: in the first year, Newman contributed approximately $ 1,000,000 to charitable organizations. Newman’s Own expanded, and the company made many other food products. Every year Newman donated 100% of the profits from the sale of Newman’s Own products to thousands of educational and charity organizations. And since Paul Newman’s death in 2008, Newman’s Own Inc. has continued this practice and has donated more than $ 295 million to charities in the USA and 31 other countries around the world.
To Paul Newman, generosity was simply a human trait, a commonsense way of living. “I respect generosity in people. I don’t look at it as philanthropy. I see it as an investment in the community. I am not a professional philanthropist,” said Newman. “I’m not running for sainthood. I just happen to think that in life we need to be a little like the farmer who puts back into the soil what he takes out.”
Words
Acting --- fəaliyyət göstərən appeared ---ortaya çıxdı.göründü
Lifetime --- ömür boyu received --- qəbul edilib.alınıb
Special --- xüsusi.ayrı service --- xidmət
Humanitarian ---- humanitar awards --- mükafatlar
Reflect --- əks etdirir dual --- ikili
Success --- uğur actor --- artist
Philanthropist ---xeyriyyəçi founded --- əridilmiş.quruldu
Newman --- yeni gələn product --- məhsul
Not-for-profit ---- mənfəət üçün deyil food ---qida.yemək.ərzaq
Salad ---salat dressing ---sarğı
Label --- etiket.yarlıq though --- baxmayaraq.halbuki
Attention ---diqqət.nəzər agreed --- razılaşdı
Planned ---lanlaşdırılır donate --- bağışlamaq
Profit --- qazanc.gəlir.xeyir charity --- xeyriyyə.mərhəmət
Contributed --- pul ermək.töhfə erdi charitable --- xeyriyyəçi.şəfqətli
Approximately ----təxminən.təqribən expanded --- genişləndirmək
Made --- etdi.hazır sale --- satış
Educational ---təhsil.tədris since --- etibarən.bəri
Death --- ölüm trait --- xasiyyət.
Commonsense --- əmanət puts--- qoyur
Generosity --- səxavət.alicənablıq investment --- pul qoyuluşu.
Community --- ictimaiyyət.ümumilik sainthood --- müqəddəslik
8.Dressing up for Work
( İş üçün sarğı)
Most professionals around the world wear formal business attire to work in company offices. In many countries there is an unwritten dress code making mandatory* for a man and a woman to wear a dark suit and a tie. But in several countries more companies are experimenting with casual business dress during working hours. In Australia during the hotter summer months, a number of companies are allowing employees to leave their suits at home. And in the United States, half of all office workers are allowed to dress down on Fridays. One third of U.S. companies makes the standard business suit optional- allowing casual clothing every day. There is a great deal of interest in a casual dress code because of its attraction to new employees. However,
some critics complain that casual dress in the office causes a lot of problems, such as less productivity. Each manager needs to decide if “business casual” is right for his or her company. A few experts in the fashion industry claim that the trend toward a casual office dress is on the way out. But a recent survey has found that a majority of employees say their company’s dress code is at least as casual or more casual than it was two years ago.
Words
Attire ---- geyim unwritten ---- yazılmamış
Code ---- kod mandatory --- məcburi
Suit --- kostyum tie ---- qalustuk
Several ---- bir neçə casual --- gündəlik
Hotter ---- isti employee --- işçi
Clothing --- geyim deal --- sövdələşmə.şam
Attraction ---- cazibə however --- amma.lakin
Critic --- tənqidçi complain --- şikayət.ağlamaq
Cause --- səbəb each --- hər biri
Productivity --- məhsuldarlıq decide ---- qərar vermək
Manager ---- menecer industry --- sənaye.əməksevərlik
Claim --- iddia trend --- cərəyan
Toward --- doğru.barəsində way --- yol.üsul
Recent ---- yaxındakı.bayaqkı survey --- sorğu
Found --- tapdı.əritmək least ----ən az
9. Shusha
Shusha - located in the western part of Azerbaijan, is the town most directly affected by the Garabagh conflict. In the spring of 1992 Armenian invaders occupied the town. The town’s people have always imagined their town to be invincible. To this day, Shusha is still under the occupation of Armenian military forces. For Azerbaijanis, Shusha is considered to be “the Heart of Garabagh”, “the Conservatoire of the Caucasus” and “the Paradise of the Caucasus”. We are especially proud of its culture, beautiful carpets, brilliant musicians and eloquent poets. The fact that no Azerbaijanis live there today is felt as a deep psychological wound and insult. The government of Azerbaijan tries to solve the problem in a peaceful way and we believe that using appropriate foreign policy instruments, the government will return our occupied territories to Azerbaijani people sooner or later. We do hope to free our Shusha and the whole Garabagh from invaders and see all the refugees and Internally Displaced People (IDP) go back to their home land. We’ll be happily celebrating this great day.
The April Battles once again clearly proved that Azerbaijan has not reconciled and will never reconcile itself to the loss of its occupied territories. During four April days, from 1 to 5 April, Armenia started the same aggressive actions and barbarities against Azerbaijan as it had in the early 1990s. As a result at the counter offensive, Azerbaijan Military Forces managed to destroy enemy’s plan and free about 2,000 ha of territories. We strongly believe that one day if not peacefully, then using our military forces we’ll liberate our occupied territories from the enemy.
Words
Directly --- birbaşa located ---düzəltmək.yoluna qoymaq
Western --- qərbi affect ----təsir etmək
Conflict ---- mübahisə invaders ----işğalçılar
Occupied --- işğal etmək town ---qəsəbə.şəhər
Imagined --- təsəvvür etmək invincible --- yenilməz
Military --- hərbi forces ---qüvvələr.ordu
Considered --- düşünülmüş.hesab etmək especially ---xüsusilə
Culture --- mədəniyyət carpet --- örtük.xalça
Brilliant ---- parlaq.dahiyanə eloquent ---dilavər.fəsahətli
Deep --- dərin.tutqun wound --- yara
Insult --- təhqir.darqınlıq peaceful --- dinc.sakit
Appropriate ---- uyğun.lazimi policy ---siyasət.polis
Instruments ---- alətlər.cihazlar territories ---ərazilər
Whole --- bütöv.tam refugees ---qaçqınlar
Land --- torpaq.yer reconciled --- barışdırmaq
.jpg)
